Diferansiyel Nedir?

Diferansiyel adı verilen parça, motorlu araçların temel unsurları arasında yer alır. Arabalarda diferansiyel, aracın alt kısmında ve iki tekerliğin arasında konumlanır ve büyük bir işlev görür. Ayrıca aracın sağlıklı yol alması için önemli bir faktöre sahiptir. Bunun yanında aracın devrilme yapmadan dönmesi ve hızı koruyarak dönüş yapıp yoluna devam etmesi gibi görevleri yerine getiren diferansiyel, araç kullanımının daha stabil olması için tasarlanmıştır.

Diferansiyel Ne işe Yarar? Görevi Nelerdir?

“Diferansiyel ne demek?” Diferansiyel, otomobilin virajlardan dönerken iç tekerlek ve dış tekerleklerin dönüşünü sağlayan parçadır. Yol boyunca doğrusal bir çizgide ilerleyen otomobiller, virajlara geldiğinde dairesel çizgide hareket eder. Bu esnada sola dönülmek istendiğinde iç bölümde kalan sol tekerler, daha az yol alacakken dış bölümde kalan sağ tekerlek kısmı, daha uzun bir mesafeyi izler. Diferansiyel, tekerleklerin arasında konumlanarak yarım dişli bir şaftla beraber tekerleklere bağlanıp aksların farklı hızlarda dönmesine yardımcı olur. Diferansiyelin diğer görevleri ise aşağıdaki gibidir:

• Genel olarak doğrusal bir yolda ilerleyen araba, virajlarda yay biçimli yol alacağından iç tekerleklerin yavaş ve dış tekerleklerin hızlı dönmesi gerekir. Diferansiyel, bu dengeyi sağlar.
• Diferansiyel, motorun verdiği dönüş hızını ayarlar. Bu dönüş hızı, ilk olarak şanzıman ile değiştirilir ve ardından diferansiyele iletilir. Diferansiyel, bu hız akışını dönüş açısına göre ayarlar ve tekerleklere aktarır.
• Diferansiyel dönüşlerde tekerleklere aşırı yük binmesine engel olarak lastiklerin aşınma durumunu ortadan kaldırır.
• Diferansiyel motordan çıkan gücü tekerleklere iletir.
• Dönüşlerde tekerleklerin farklı hızlarda yol almasını sağlayarak aracın yol tutuş performansını artırır ve güvenli bir sürüş deneyimini mümkün kılar.

Diferansiyel Çeşitleri Nelerdir?

Diferansiyeller 5 ana gruba ayrılır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Klasik Diferansiyel (Açık diferansiyel)
• Dinamik Tork Kontrollü Diferansiyel
• Sınırlı Kaymalı Diferansiyel
• Kilitli Diferansiyel
• Elektrik Kontrollü Sınırlı Kaymalı Diferansiyel

Klasik Diferansiyel (Açık diferansiyel): En yaygın diferansiyel çeşitleri arasında yer alır. Klasik diferansiyel, motordan aldığı torku her iki tekerleğe iletir. Yani sağ tekerin çekiş gücü ile sol tekerin çekiş gücü aynı olur. Ancak bu eşitlik yalnızca çekiş gücünde geçerlidir, tekerleklerin dönme hızları birbirinden farklıdır. Klasik diferansiyel sedan, crossover ve minivan modellerinde kullanılır.

Kilitli Diferansiyel: Kilitli diferansiyel donanımı gerekli durumlarda her iki tekerleğin de aynı hızda dönmesini sağlar. Kilitli diferansiyel parçası devreye girdiği anda motordan gelen gücü her iki tekerleğe de eşit oranda böler ve her iki tekerleğin de aynı hızda dönmesini sağlar. Sıklıkla tercih edilen bu diferansiyel, bulunduğu araçlarda tekerleklerden herhangi biri, zor döneceği bir yüzeyle karşılaştığında ya da patinaja girdiğinde kilit sisteminin devreye girmesini sağlar. Bunun bir sonucu olarak da motordan gelen güç, tekerleklerin her ikisine de eşit dağılır. Bunların neticesinde de tekerlek dönmeye başlar ve saplanan diğer tekerleği patinaj yapmaktan kurtarır.

Sınırlı Kaymalı Diferansiyel: Bu diferansiyel, aracı korumak adına tasarlanmış bir parçadır. Tekerlekler arasında bulunan dönüş belli bir miktarı aştığında devreye girer ve aks milleri birbirini kilitler. Böylelikle devir sayıları arasında bulunan fark kaybolur. Sınırlı kaymalı diferansiyel, hem kilitli hem de açık diferansiyel formunda çalışır. Otomobil kaydığında devreye giren sınırlı kaymalı diferansiyel, aracın çekiş gücünü artırır ve aracın kaymasına engel olur.

Elektrik Kontrollü Sınırlı Kaymalı Diferansiyel: Bu tür diferansiyelin çalışma sistemi, sınırlı kaymalı diferansiyel ile benzerdir. Genellikle üst segment otomobillerde bulunur. Otomatik devreye girer.

Dinamik Tork Kontrollü Diferansiyel: Dört çekerli otomobillerde kullanılır. Bu sistem, oto ağırlığını artırır ve tekerleklere giden torku ayrı ayrı dağıtarak kontrol eder. Aynı zamanda yakıt tüketimini belirli bir oranda artırır.

Diferansiyel Özellikleri Nelerdir?

Diferansiyelin en önemli özelliği, aracın motorundan çıkan gücü tekerleklere iletmektir. Aracın dönme açısını kullanarak bu gücü tekerleklere ulaştıran diferansiyel, virajlarda yol almayı kolay hale getirir. Diferansiyelin viraj alırken araç tekerleklerinin farklı açı ve hızda dönmesini de sağlar.

Diferansiyel Nasıl Çalışır? Çalışma Prensibi Nedir?

Diferansiyel şanzıman ve motordan gelen dönme hareketini tekerleklere iletir. Diferansiyelin çalışma prensibi aşağıdaki gibidir:

• Tahrik miline bağlı bir pinyon dişli, ayna dişlinin dönmesini sağlar.
• Ayna dişlisi ve bağlı olan gövde de birlikte dönerler.
• Ayna dişlisine bağlı olan gövdenin içerisinde karşılıklı olarak çalışan tekerlek millerinde sabitlenmiş dişliler bulunur.  

Diferansiyel Fiyatları Ne Kadar?

Diferansiyel, araçların önemli parçalarından biridir. Bu nedenle olası diferansiyel arızası aracın çalışmasında büyük bir engel yaratır. Böyle durumlarda hızlı bir müdahale önemlidir. Ancak yaşanan bazı arıza belirtileri yaşandığında diferansiyelin onarılması kolay olmaz ve değiştirilmesi gerekir. Diferansiyel önemli bir parçadır bu nedenle oldukça yüksek fiyat aralığına sahiptir. Bu fiyat aralıkları, diferansiyelin çeşidine ve özelliklerine göre farklılık gösterir.

Diferansiyel Hangi Araçlarda Bulunur?

Önden çekişli araçların ön aksı üzerinde yer alan şanzıman kutusundadır. Arkadan çekişli araçlarda da arka aksın orta kısmında yer alır. Bunun yanında dört çeker araçlarda birden fazla diferansiyel bulunur.

Diferansiyelin İç Yapısı

Diferansiyel dış muhafaza, istavroz taşıyıcı, yağ tapası, mahruti dişli, aks dişlileri, istavroz dişliler ve ayna dişliden oluşur.

Diferansiyel Arızaları

Genel olarak yaşanan diferansiyel arızaları aşağıdaki gibidir:

• Araç kalkışlarında, ani gazlamalarda ve vites değiştirmelerde vuruntu yaşanması
• Orta hızla sürülen aracın hızının artmasıyla uğultu olması ve ötmesi
• Şanzıman yağ kaçağı olması
• Aracın hızı arttığında titremelerin olması
• Virajlarda yol tutuşunda azalma görülmesi
• Lastiklerde düzensiz aşınmaların olması
• Dişliler arasında oluşan boşluklar
• Diferansiyelin bağlantı takozlarında deformelerin olması

Orta hızla sürülen aracın hızının artmasıyla uğultu olması ve ötme sesi duyulması “Uğultu sesi nasıl kesilir?” sorusunu akıllara getirir. Bu ötme, ses kesici ile giderilir.

Diferansiyelin Parçaları Nelerdir?

Diferansiyel şaft, universal mafsallar, diferansiyel yağları ve sabit hız mafsallardan oluşur.

Şaft: Diferansiyelin birinci kısmıdır. Şaft, diferansiyel donanımını şanzımana bağlar ve şaftın esnek yapısına sahip olarak destek sağlar. Bu esnek yapı sayesinde engebeli yollarda şanzıman düz bir şekilde konumlanır. Aracın sürüş açısının değiştiği durumlarda da universal mafsallar devreye girer. Peki “Şaft ayarı nedir?” Şaftlar içi boş bir boru şeklindedir. Şaftın doğru bir yapıda çalışması için denge ayarının hatasız yapılmış olması gerekir. Bu ayarın doğru yapılmaması durumunda da motor hızı ve dönüş uyumlu çalışmaz ve araç şanzımanı zarar görür.

Universal Mafsallar: Şanzıman ile arasında bulunan diferansiyeli bağlar ve şaftın esnek bir biçimde hareket etmesini mümkün kılar. Şaftın iki parçadan oluşması durumunda universal mafsalların sayısı da otomatik olarak üçe çıkar ve böylelikle araç sürerken engebeli arazilerdeki girinti çıkıntıların hissini azaltır ve esnekliğin korunmasını sağlar.

Sabit Hız Mafsallar: Bu donanım, araçların dönüşlerdeki direksiyon hakimiyetini stabil hale getirir. Torku yüksek olan motora sahip olan araçlarda sabit hız mafsallar kullanılarak aracın dönüşlerdeki performansı korunur. Aracın dönüşlerde ya da virajlarda aldığı kuvvet ne kadar yoğun olursa olsun sabit hız mafsallar, yumuşaklığını korur.

Diferansiyel Yağları: Tüm parçaların yağlanması ve diferansiyel yağı değişimi, aracın performansı adına önem taşır. Özel üretilen diferansiyel ve şanzıman yağı, bu mekanizmanın içine boşaltılır ve diferansiyelin sabit bir şekilde çalışmasını destekler.